Ndërsa të vegjlit tanë rriten dhe arrijnë adoleshencën e brishtë, një seri e tërë momentesh, ngjarjesh dhe fazash po afrohen që ne duhet t’i kapërcejmë.
Në kohën kur hormonet revolucionarizohen, lindin shumë shqetësime dhe shfaqet rebelimi.
Dhe megjithëse kjo mund të ndryshojë nga një fëmijë në tjetrin, realiteti është se ai sjell me vete shumë lajme dhe probleme që, si prindër, duhet të mësojmë t’i përballojmë gjatë rrugës.
Ne jemi të vetëdijshëm për vështirësitë që sjell adoleshenca dhe kjo është arsyeja pse dëshirojmë t’ju tregojmë disa nga pikat kryesore që duhet të mbani mend kur të vijë momenti i frikshëm i kërkesave dhe lejeve.
Adoleshenca dhe kërkimi i lirisë më të madhe
Adoleshenca është një fazë komplekse jo vetëm për shkak të ndryshimeve të vazhdueshme fizike që fëmija po përjeton, por sepse është një periudhë në të cilën ndodhin një sërë modifikimesh në mjedisin familjar, arsimor, personal dhe shoqëror, të cilat kërkojnë, kthesën, për një rregullim të domosdoshëm dhe të detyrueshëm.
Adoleshenti fillon të eksplorojë, të kërkojë horizonte të reja dhe të dëshirojë të shohë përtej asaj që është tashmë e njohur ose e përditshme. Ky kërkim i papritur i lirisë nuk është gjë tjetër veçse nevoja për zbulim dhe pavarësi. Kur shfaqen këto kuriozitete të reja, është koha për kërkesa dhe, rrjedhimisht, për leje ose ndalime të lidhura me pyetje dhe dyshime të pafund për prindërit.
Bilanci i nevojshëm në prindërim
Si prindër, gjendemi në një periudhë në të cilën duhet të përballemi me një mori gjërash të vështira. Kjo është arsyeja pse është me rëndësi të madhe që ne të arrijmë të mbajmë një ekuilibër në mënyrën tonë të veprimit, pasi që procedimi i çrregullt ose i ndryshueshëm do të shtonte vetëm më shumë kompleksitet në një situatë të mundimshme.
Të fillosh t’u japësh fëmijëve më shumë liri dhe t’u japësh atyre më shumë pavarësi dhe hapësirë do të thotë të mësohesh me idenë se ata nuk janë më foshnjat apo të vegjlit që kanë qenë dikur. Ata fillojnë rrugën e tyre të të mësuarit, zbulimit të vetvetes, zbulimit shoqëror dhe mjedisit që i rrethon. Kjo është arsyeja pse ekuilibri midis mirëkuptimit ose afërsisë dhe vendosmërisë së prindërve ose ngurtësisë së tepruar është thelbësor.
Negocimi dhe marrëveshjet
Të rinjtë arrijnë një fazë ku ndihen të aftë për gjithçka; megjithatë, ata janë akoma në procesin e rritjes dhe të mësuarit. Ata janë djem të papërvojë dhe, shumë herë, të papjekur që kërkojnë kufij dhe rregulla.
Duke pasur parasysh kërkesat e fëmijëve tanë, është e rëndësishme që të dëgjojmë me kujdes se çfarë ata na thonë, që t’u japim atyre hapësirë dhe kohë për t’u shprehur pa ndërprerje ose kufizime. Pasi të kenë mbaruar, është koha të paraqesim këndvështrimin tonë dhe arsyet pse ne pajtohemi ose jo me atë që ata sapo kanë komunikuar. Në këtë mënyrë ne do të inkurajojmë reflektimin e fëmijëve tanë, jo pa u kushtuar më parë vëmendje argumenteve të tyre dhe duke paraqitur tonat, duke lehtësuar komunikimin dypalësh, të rrjedhshëm, të ekuilibruar dhe të bazuar në besim.
Pasi të ketë mbaruar negociatat, si ne, prindërit, ashtu edhe ata, adoleshentët dhe pala e interesuar, duhet t’i respektojmë dhe t’i përmbahemi marrëveshjeve që ne kemi krijuar dhe pranuar. Në këtë mënyrë, adoleshenti do të ndihet pjesëmarrës në vendimmarrjen që lidhet me personin e tij, përveç kësaj ne do të inkurajojmë dhe promovojmë autonominë e tij, ne do ta bëjmë atë të ndjehet dhe të dijë se ai është dëgjuar, ne do të përmirësojmë ose rritim kapacitetin e tij për dialog dhe argument, dhe ne do të ndihmojmë në procesin e zhvillimit të kapacitetit për reflektim.
Kur fillojmë procesin e negocimit me fëmijët tanë për të arritur një sërë marrëveshjesh, është e rëndësishme të qëndrojmë të qetë, të mos nxitojmë dhe t’i lëmë ata të shprehin qartë nevojat e tyre. Në këtë mënyrë ne do të shmangim imponimet dhe urdhëresat sepse ato janë në kundërshtim me qëllimin e vetë procesit dhe sepse do të arrinim vetëm që djali ynë adoleshent të zbulojë veten dhe të mos marrë parasysh arsyet.
Nëse nuk mund të arrijmë një pikë të përbashkët, ne jemi të lodhur ose dikush prej nesh fillon të mërzitet dhe të ngrejë tonin e zërit, është e nevojshme të ndalemi, duke rënë dakord për një dialog të ri për më vonë.
Pasi të ketë mbaruar negociata, si ne, prindërit, ashtu edhe adoleshentët dhe pala e interesuar, duhet t’i përmbahemi dhe t’i zbatojmë marrëveshjet që ne kemi krijuar dhe pranuar. Në këtë mënyrë, adoleshenti do të ndihet si pjesëmarrës në vendimmarrje në lidhje me personin e tij, përveç kësaj ne do të inkurajojmë dhe promovojmë autonominë e tij, ne do ta bëjmë atë të ndjehet dhe të dijë se ne e dëgjojmë, se ne do të përmirësojmë ose rrisim aftësinë për dialog dhe argument, dhe ne do të ndihmojmë në procesin e zhvillimit të aftësisë për reflektim.
Për shembull: nëse kemi një djalë 13 vjeç, i cili kërkon leje për të ardhur në shtëpi në orën 12:00. të natës, duke argumentuar se kjo është koha e mbërritjes së një prej miqve të tij (ne i dëgjojmë arsyet e tij), por ne, për arsye të dukshme, do të kundërshtojmë, por nuk do të përgjigjemi me një të mprehtë “sepse unë thashë kështu” (ne nuk imponojmë).
Ne do të shpjegojmë se, në moshën tuaj, të qenit jo në shtëpi deri në atë kohë mund të jetë e rrezikshme për shkak të aktiviteteve që kryhen, që ju akoma duhet të mësoni burime të caktuara që do t’ju ndihmojnë t’i përgjigjeni rrethanave dhe se do ta fitoni këtë njohuri pak nga pak. Pak me kohën dhe moshën (ne shpjegojmë arsyet e këndvështrimit tonë). Ne do të propozojmë një kohë që e konsiderojmë të përshtatshme dhe të ofrojmë mundësi.
Pyetje që mund të na ndihmojnë të marrim vendime
Adoleshenca është një kohë komplekse për të rinjtë, por mund të jetë gjithashtu një kohë me të vërtetë e tensionuar, plot pasiguri dhe frikë për prindërit. Përkundër ndjenjave ose emocioneve që të shohim të vegjlit tanë të rriten dhe shqetësimit që mund të na shkaktojë kur ata largohen nga shtëpia pa ne, duhet të jemi të vetëdijshëm se ata gjithashtu kanë nevojë për hapësirën e tyre dhe se një vendosmëri e tepruar në rregulla ose mbrojte e madhe mund të mos eleminojë rreziqet që mund të ekzistojnë jashtë, por vetëm do t’i shtyjnë ato, duke dëmtuar marrëdhëniet me fëmijët tanë.
Disa nga pyetjet që duhet të shqyrtojmë t’u bëjmë fëmijëve tanë para se t’u japim atyre ndonjë lloj leje mund të jenë: “Ku po shkoni?”, “Me kë?”, “Çfarë po planifikoni të bëni?” ose “Në cilën orë do të largohen?”. Çështja këtu është se megjithëse ne si prindër duhet të sigurohemi që kemi mjaft përgjigje për të garantuar që fëmijët tanë do të jenë mirë, ne nuk duhet ta kthejmë situatën në një pyetje, as adoleshentët nuk duhet të mendojnë ose të ndiejnë se nuk u besojmë atyre.
Pika kyçe që duhet të mbani mend
Për të kapërcyer me sukses këtë fazë të re, duke ruajtur një marrëdhënie të mirë dhe komunikimin me fëmijët tanë, ne mund të ndjekim disa këshilla:
- Kur adoleshenti juaj vjen me një kërkesë, së pari përpiquni të praktikoni dëgjimin aktiv ndërsa ju tregon këndvështrimin e tyre. Fakti që fëmijët tanë e kuptojnë se janë dëgjuar do t’i bëjë ata të ndjehen të vlerësuar dhe në të njëjtën kohë që ne do t’i udhëheqim me shembull.
- Pasi fëmijët tanë të kenë ngritur idenë e tyre për situatën dhe të kenë formuluar kërkesat e tyre, është koha për të vlerësuar dhe përmasuar siç duhet ato që na paraqiten. Ne duhet të përpiqemi të jemi empatikë, të jemi të vetëdijshëm për rëndësinë që ka kjo çështje për fëmijën tonë dhe të veprojmë si duhet (ekuilibër).
- Çfarëdo vendimi që të marrim, është e rëndësishme që të argumentojmë për të. Fëmija ynë duhet të jetë i vetëdijshëm dhe të kuptojë se ne me të vërtetë e kemi vlerësuar atë që ai ka kërkuar prej nesh dhe se përfundimi që kemi arritur me arsye bindëse.
Është logjike që ne të përpiqemi të mbrojmë fëmijët tanë me çdo kusht, por duhet të jemi të vetëdijshëm se nuk mund t’i mbajmë ata në një flluskë gjithë jetën, pasi, përndryshe, nuk do t’i lejojmë ata të fitojnë pavarësi, autonomi dhe të mësojnë. Refuzimi i një kërkese për shkak të frikës sonë vetëm sa do të përçojë këtë emocion tek fëmijët tanë, dhe ndoshta gjithashtu do ta bëjë marrëdhënien me ta shumë më të largët.
Sapo të paraqiten pikëpamjet, negociatat kanë mbaruar dhe një marrëveshje është arritur, është thelbësore që kushtet për të cilat është rënë dakord të ruhen. Ndryshimi i vazhdueshëm i gjërave të përcaktuara do t’i bëjë fëmijët tanë të mendojnë se, nëse insistojnë, ata do të jenë në gjendje të marrin më shumë dhe kjo nuk do t’i mësojë ata të ju respektojnë.
Adoleshentët tanë, duke na kërkuar leje, po tregojnë respekt dhe njohje të figurave të autoritetit, prandaj këshillohet që të respektohen edhe mendimet dhe kërkesat e tyre.
Kur marrim vendimet tona, është thelbësore që të marrim parasysh ekuilibrin që diskutuam më parë. Nuk ka të bëjë me të qenit një prind totalisht dhe plotësisht i lejueshëm, por as nuk ka të bëjë me mohimin e gjithçkaje që ata kërkojnë nga ne, madje edhe para se të kemi hapur gojën.
Fëmijët tanë duhet ta dinë që respektimi i marrëveshjeve të vendosura do të rezultojë në një rritje të besimit dhe, në mënyrë progresive, në koncesione. Ndërsa, nëse marrëveshja nuk përmbushet, rezultati do të jetë i kundërt.
Ne duhet të jemi të vetëdijshëm se dhënia e lejes ose bërja e lëshimeve nuk do të thotë të dorëzohemi në kërkesat e fëmijëve tanë, por të njohim argumentet e tyre dhe të nxitim pavarësinë e tyre.
Nëse gjërat po shkojnë mirë, duhet t’u bëjmë të ditur se ne jemi të kënaqur dhe krenarë për qëndrimin e tyre dhe për atë se sa të përgjegjshëm kanë qenë ata. Nëse, nga ana tjetër, gjërat nuk shkuan siç pritej, është gjithashtu thelbësore t’u tregojmë atyre se si ndihemi për këtë.
